Waterstof

De sprekers startten met een inleiding ‘Wat is waterstof?’ ofwel ‘waterstof voor dummies’. Waterstof is zowel een energiedrager als een grondstof; het komt voor in verschillende soorten (kleuren). De mogelijke toepassingen van waterstof, de positie van waterstof op EU-niveau en de regelgeving werden doorgenomen. De sprekers gingen onder meer in op de Gasrichtlijn en de verschillen tussen de Nederlands- en de Engelstalige versie hiervan. Vervolgens bespraken zij het (toekomstige) EU beleid inzake waterstof. De Europese Commissie (EC) ziet waterstof als een belangrijk instrument om in 2050 de CO2 uitstoot naar nul terug te brengen.

Juridisch kader

Van belang voor de toekomstige wet- en regelgeving is de afweging of de regelingen die van belang zijn voor waterstof in de huidige systematiek worden ingepast of dat besloten worden tot het opstellen van geheel nieuwe wetgeving. Op nationaal niveau lijkt de huidige tendens te gaan richting de eerste optie, dwz. inpassen in het bestaande juridische kader. 
Tot slot werd de regulering in Duitsland en in Nederland besproken, waarbij de situaties in beide landen werd vergeleken. De deelnemers bespraken verder onder meer hoe de marktordening voor de verschillende onderdelen van de waterstofketen eruit zou moeten zien, en hoe de  EU en/of Nederland de totstandkoming van de waterstofketen kan stimuleren. 

Verslag

Prof. dr. Martha M. Roggenkamp maakte een verslag van de bijeenkomst, dat je kunt downloaden, net als de presentatie. 

Marktordening, stimulering, definities

Naar aanleiding van de bijeenkomst hebben de tafeldeelnemers zich nog gebogen over een paar actuele vragen.

1. Hoe zou de marktordening voor de verschillende onderdelen van de waterstofketen eruit moeten zien? Productie, transport, verbruik etc.

• De vraag is of waterstof onder de regulering van de gasmarkt moet komen te vallen of een eigenstandige reguleringsvorm nodig heeft. Het voordeel van het eerste is dat dan geen onderscheid maakt tussen een situatie waar waterstof wordt bijgemengd of pure waterstof. Anderzijds kun je je afvragen of je wilt dat alleen netbeheerders waterstofnetten mogen aanleggen en exploiteren. Dat zal investeringen in de weg kunnen staan. Opgemerkt moet worden dat dit ook specifiek een Nederlands probleem is. Wel is het zo dat dan unbundling moet plaatsvinden tussen elektrolyse en vervoer. Dit kan ondervangen worden door het opnemen van een uitzonderingsbepaling zoals er nu ook uitzonderingen gelden voor o.a. gebieden met een klein aantal afnemers.
• Het bestaande gasnet is met minimale aanpassingen geschikt te maken voor volledig waterstof. Gezien de ontwikkelingen en wanneer waterstof daadwerkelijk door de bestaande gasnetten stroom is het aan te nemen dat de netbeheerders de transport/ distributie rol gaan vervullen.
  • Rapport toekomstbestendige gasdistributienetten 2018 
  • Artikel update: Betrouwbaarheid van gasnetten in Nederland 2023 - Rapportage Rapportbladen
• De volgende uitgangspunten zouden moeten gelden:
  • • Belang van systeemintegratie
    • Monopolie positie infrastructuur bij waterstof net als bij elektriciteit, gas en warmte
    • Productie van waterstof (net als elektriciteit, gas en warmte) kan overal plaatsvinden (wereldmarkt), maar zal uiteindelijk moeten worden ingevoed op de huidige of aan te passen infrastructuur
    • Stimulering innovatie = doorbreken van status quo (niet bij voorbaat de markt meteen dicht zetten)
    • Minder subsidie op waterstof naarmate ETS prijs stijgt 

2. Op welke manier zou de EU/NL (regelgeving en/of anderszins) de totstandkoming van de waterstofketen kunnen stimuleren? 

• Heldere en consistentie wetgeving (regulatory certainty) en financieringsinstrumenten zijn nodig. Zou bijvoorbeeld de aanleg van een waterstofnet onder de uitzonderingen kunnen vallen van gereguleerde toegang/unbundling (net als interconnectoren en LNG installaties)?
• Europese subsidieregelingen voor onderzoek en Europees regelgevend kader (zodat netwerk ook landsgrens kan overschrijden of betere samenwerking in grensgebieden).
• De Nederlandse regelgeving moet ruimte bieden om heel lokaal en specifiek aan de slag te kunnen met kleine waterstof pilots.
• Op een later moment moet het juridisch kader voor een bredere uitrol (pas) opgesteld worden.

3. Moeten er definities komen van de soorten waterstof (differentiatie in regulering) en is labelling (ten behoeve van eindgebruikers) nodig? 

• Bij productie uit elektrolyse is er een hogere maat van zuiverhuid en is de waterstof mogelijk beter toepasbaar voor brandstofcellen.
• De EU hanteert in recente beleidsdocumenten het onderscheid schone en andere vormen van waterstof. Dit lost op zich niet veel op want wat is ‘schone’ waterstof.
• Het onderscheid zal als doel hebben om te zien of een bepaald type onder een stimuleringsregime kunnen vallen.
  • Implementatie van Hernieuwbare Energie Richtlijn (waarmee prijskaartje kan worden gehangen aan groene waterstof door middel van certificaten) door de wet implementatie EU richtlijn hernieuwbare energie.
  • Idee: stimuleren van overeenkomsten voor de koop van groene waterstof net als het stimuleren van PPA’s voor hernieuwbare stroom waar de Europese Commissie naar kijkt.
  • Contracts for difference voor CO2 emissie (bedrijf maakt afspraken met overheid over investeringen die het bedrijf in CO2 besparende technieken (gebruik van groene waterstof!) doet waarbij het bedrijf zijn overtollige CO2 rechten mag verkopen tegen een hogere prijs)  
  • De gebruiker moet kunnen kiezen en er door achterliggende garanties van oorsprong/certificaten van oorsprong zeker van kunnen zijn dat het groene waterstof betreft. Dit kan de vraag ook weer stimuleren.
  • Labelling helpt verwarring bij consumenten tegen te gaan. Leverancier moet helder communiceren over welke soort waterstof er wordt geleverd.
  • Waarbij geldt dat als je het in het gasnet stopt dan kan het ook virtueel..
  • Inzage/ kennis over totstandkoming van producten in het algemeen is belangrijk. Denk hierbij aan herkomst van palmolie discussie etc.

 presentatie 

 verslag 

Contact

Mocht je na het doornemen van deze documenten vragen of suggesties hebben, neem dan contact op met Jessica Nagtegaal (jessica.nagtegaal@tatasteeleurope.com), Marijn Holwerda (j.holwerda@gasunie.nl) of Renske van Ekdom (renske.van.ekdom@vattenfall.com). Deze mogelijkheid bestaat alleen voor NGB-leden. Bedrijfsjurist en nog geen lid? Meld je aan via deze website.